*سینا سلیمانی- مدیر پرتفوی و دارایی های شرکت مشاور تامین سرمایه گذاری نوین

صنعت لیزینگ  به عنوان یک بازوی مهم تامین مالی و ابزاری جهت تسهیل روند توسعه صنایع همچنان به جایگاه درخور خود در اقتصاد کشور دست نیافته است. دلیل این امر عدم آشنایی بدنه جامعه با نحوه فعالیت شرکت های لیزینگ و مهم تر از آن تغییرات اساسی در وضعیت اقتصادی و اجتماعی کشور بوده است که روند رشد و شکوفایی این صنعت را کند و محدود کرده است.

ماهیت فعالیت شرکت های لیزینگ ، تهیه و فروش انواع دارایی به مشتری در قالب قرارداد اجاره به شرط تملیک است و تحت شرایطی که زمینه برای فعالیت این شرکت ها در حوزه های مختلف فراهم شود ، می توان شاهد تخصیص دقیق و مناسب منابع مالی در صنایع مختلف و همچنین بهبود وضعیت اقتصادی خانوار بود.

در حال حاضر تعداد کمی از شرکت های لیزینگ در چرخه بازار پول و سرمایه کشور بطور رسمی وارد شده اند و در مقابل تعداد قابل توجهی از شرکت ها و اشخاص حقیقی بطور غیر رسمی در حال انجام فعالیت لیزینگ و فروش اقساطی کالا هستند.

با این وجود طی چندسال اخیر تعداد شرکت های لیزینگ که به طور رسمی در بازار سرمایه مورد پذیرش قرار گرفته اند از 8 شرکت تجاوز نکرده، که از این تعداد 7 شرکت به طور تخصصی در حوزه لیزینگ خودرو و یک شرکت در حوزه لیزینگ املاک و مسکن، تجهیزات پزشکی ، راه سازی و خودرو مشغول هستند که ماهیت این شرکت ها، شرکت های لیزینگ وابسته است.

همچنین به دلیل بالا بودن تمایل مصرفی مردم  نسبت به خودرو به عنوان یکی از کالا های ضروری و با اهمیت خانوار و همچنین اختلاف بهای این محصولات با سرانه درآمد خانوار در کشور ، انجام فعالیت لیزینگ و فروش اقساطی این محصولات نسبت به سایر کالا ها مانند مسکن و تجهیزات صنعتی و … از جذابیت و صرفه اقتصادی بیشتری برخوردار است، بطوری که بیش از 63درصد  از حجم فعالیت های عملیاتی شرکت های لیزینگ به خودرو و 37درصد  باقی مانده به لیزینگ تجهیزات و مسکن اختصاص یافته است.

بر اساس آمارها طی سال 96 شرکت های لیزینگی بالغ بر 45 هزار میلیارد ریال تسهیلات به مشتریان اعطا کرده اند، که در مقایسه با رقم 37 هزار میلیارد ریالی سال 95 با رشد محسوس و قابل توجهی همراه شده است. اما با توجه به تداوم وضعیت رکود بازار مسکن ، سهم لیزینگ املاک و مسکن در پرتفوی عملیاتی شرکت های لیزینگ تغییرات محسوسی نداشته و کماکان بیشترین سهم از فعالیت عملیاتی این شرکت ها به لیزینگ خودرو و تجهیزات عمرانی و صنعتی اختصاص یافته است.

همچنین در بین شرکت های لیزینگی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، در سال 96 بیش از 8375 میلیارد ریال درآمد از محل ارائه خدمات و لیزینگ محقق شده که تغییر قابل توجهی را نسبت به سال 1395 تجربه نکرده است.

رشد قابل توجه فعالیت لیزینگ ها

اما عوامل مهم و اثر گذار در بین شرکت های لیزینگ و به خصوص لیزینگ محصولات خودرو، کاهش ریسک و ضریب تمدید بازپرداخت تسهیلات، افزایش تعداد محصولات لیزینگ شده در کنار افزایش بازده دارایی ها و تغییر ساختار درآمدهای عملیاتی به سمت محصولات سودآور تر است.

از سال 95 با افزایش سطح تولید و فروش خودروسازان، تعداد محصولات لیزینگ شده با رشد قابل توجهی رو به رو شده است، بطوریکه محصولات لیزینگ شده توسط شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به طور متوسط بیش از 30درصد افزایش یافته است. همچنین با کاهش هزینه تامین مالی فعالیت لیزینگ و کاهش ضریب تمدید بازپرداخت تسهیلات مشتریان ، میانگین حاشیه سود این شرکت ها از 23.4درصد به بیش 29درصد رسیده با رشد قابل توجه 23درصد همراه بوده است.

پس از افت سودآوری شرکت های لیزینگی در سال 94 به دلیل رکود و افزایش تلاطم اقتصادی، روند سودآوری شرکت های لیزینگی از سال 95 با رشد همراه شد، بطوریکه نسبت سودآوری این شرکت ها ( سود قبل از کسر بهره و مالیات به سود حاصل از عملیات لیزینگ ) از 26درصد در سال 94 به بیش از 38درصد در سال 1396 دست یافت، که نشان دهنده روند رو به رشد فعالیت این شرکت ها است.

 از سوی دیگر ، روند کاهش نسبت هزینه تامین منابع مالی مورد نیاز جهت انجام فعالیت لیزینگ به کل درآمدهای حاصل از عملیات لیزینگ موجب شده است تا حاشیه سود فعالیت های عملیاتی این شرکت ها بطور قابل ملاحظه ای افزایش یابد. نسبت هزینه تامین منابع مالی به درآمد حاصل از عملیات لیزینگ از 71درصد در سال 93 به 53درصد در سال 96 رسیده است که موجب افزایش 18 درصدی سود ناخالص این شرکت ها شده است.

تمایل و گرایش شرکت های لیزینگ به سمت اصلاح سبد کالاها و جایگزینی محصولات جدید با بهای بالاتر و افزایش سطح تسهیلات اعطایی موجب شده است تا درآمد حاصل از تسهیلات اعطایی و تسهیلات معوق این شرکت ها بطور قابل توجهی افزایش یابد که در کنار کاهش هزینه های تامین مالی یکی دیگر از عوامل اصلی تغییر در ساختار درآمد شرکت های فعال در حوزه لیزینگ بوده است.

اصلاح ساختار تامین مالی، رمز موفقیت لیزینگ ها

در بحث بین الملل، و در میان کشورهای دنیا، صنعت لیزینگ ایران  با توجه به پتانسیل های موجود و زمینه رشد موجود برای شرکت های فعال در این صنعت ، جایگاه قابل قبولی را ندارد. با توجه به نوسانات نرخ بهره و تحولات مداوم در نظام بانکی و بانک محور بودن ساختار تامین مالی، شرکت های لیزینگ در کشور، روند رشد و بلوغ شرکت های فعال در این حوزه کند تر از کشورهای توسعه یافته است. شرکت های لیزینگ منابع مالی مورد نیاز خود را از منابع بانکی با نرخ 23درصد تا 25درصد تامین کنند، بنابراین اعطای تسهیلات به مشتریان با نرخ 30درصد تا 33 درصد امری کاملا طبیعی است. اما از دید مشتریان این سطح سود تسهیلات از سوی شرکت های لیزینگ قابل قبول نیست و دلیل این نگرش ، عدم شناخت کافی از مکانیسم و نحوه فعالیت شرکت های لیزینگ از یک سو و بالا بودن نرخ بهره به دلیل ساختار تامین منابع مالی تک بعدی و غیر منعطف شرکت های لیزینگ است. همچنین ضریب نفوذ فعالیت های لیزینگ در ایران ، با وجود افزایش بیش از 100درصدی نسبت به سنوات گذشته از سال 1392-1393 تا کنون ، در سطح 0.5 درصد  قرار دارد که در مقایسه با ضریب نفوذ 5درصد  تا 6 درصدی در کشورهای توسعه یافته ، فاصله زیادی تا بلوغ این صنعت در کشور وجود دارد. اما در صورت تثبیت نرخ بهره ، تنوع بخشی در ساختار تامین مالی شرکت های لیزینگی ، که موجب افزایش پویایی و توسعه فعالیت این شرکت ها می شود ، و ورود رسمی هرچه بیشتر این شرکت ها به بازار سرمایه کشور می توان امیدوار بود در آینده زمینه ورود خدمات لیزینگ به سایر صنایع و محصولات فراهم شده و این شرکت ها نقش پررنگ تری در تامین مالی صنایع و مکانسیم عرضه و تقاضا در اقتصاد ایفا کنند.

کد خبر: 98606 تاریخ: 97/03/20 منبع: سنا